Саха ууһа сэдэх дьарыгы баһылаата
Андрей Кулаковскай Таатта Чычымаҕын төрүт олохтооҕо, удьуор уус. Тимир ууһа эһэлээх, мас ууһа аҕалаах буолан уһанар идэҕэ оҕо эрдэҕиттэн ылларбыт.
Оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан араас сувенирдары оҥорор эбит, кэлин эһэтин-аҕатын ааттарын ааттатар, маһынан даҕаны, тимиринэн даҕаны дэгиттэр уһанар киһи буолан тахсыбыт. Саха быһаҕын охсуутун баһылаабыт, дьиэ миэбэлин оҥорор, биригээдэҕэ киирэн дьиэ тутуутугар үлэлиир, маастардыыр буолбут. Мындыр уус ситиһиитин араас быыстапкалартан кэлбит мэтээллэр, дипломнар кэрэһэлииллэр.
Кэнники кэмнэргэ дэбигис киһи мээнэ ылсыбат дьарыгар идэтийбит – Таҥара дьиэтин куупалын оҥорор маастар буолбут. Ол туһунан Андрей Иванович бэйэтэ маннык кэпсиир.
- Ити 2001 сыллаахха этэ. Оччолорго нэһилиэк баһылыга Арсен Неустроев уонна олохтоох оскуола дириэктэрэ Михаил Протодьяконов Өксөкүлээх Өлөксөй 125 сылын көрсөр дьаһаллар чэрчилэринэн үрдүкү салалтаҕа туруорсаннар, епархияны кытары кэпсэтэннэр, үп-харчы буланнар быраҕыллан турбут былыргы Таҥара дьиэтэ чөлүгэр түһэриллэр буолбута. Анал биригээдэ тэриллэн, мин биригэдьиир-маастарынан анаммытым. Үлэтэ син балачча этэ, атын бытархайы киллэрбэккэ туран эттэххэ, түннүгүн, ааннарын уонна сарайын саҥаттан оҥорбуппут.
Арыый уустуга куупал буолбута. Бэйэбит оҥорууһубут дуу, суох дуу диэн сайын Михаил Александровичтыын куоракка киирэн, уолдьах ол кэмҥэ Преображенскай Таҥара дьиэтин тутуутугар үлэлиир маастардары кытары көрсүбүппүт. Кинилэр куупал кээмэйиттэн көрөн мас каркааска ойоҕос мастары туруораннар туорай мастарынаан холботолуур итиэннэ нитрит-титан диэн куупалга анаммыт, көмүс дуйдаах матырыйаалынан ромбиктары (мин хатырыктары диибин) быһыталаан, ойоҕосторунан биирдии сантиметр холобурдааҕынан бүк тутан бэйэ-бэйэлэриттэн туттаран таһаарар эбиттэр. Ону көрөн-истэн бараммыт, сатыыһыбыт диэн түмүккэ кэлбиппит. Бастаан кыратык ыарырҕаппыппыт, кэлин нэмин булбуппут.
Геометрияҕа баар радиус, периметр аҕыйах пуормулатын биллэххэ уонна калькуляторынан туһаннахха, улахан уустуга суох. Кылаабынайа кээмэйиҥ, оросчуотуҥ таба буолуохтарын наада, сыыһа суоттаатыҥ да тугу хоргутуоҥуй? Куупалыҥ быһыыта уларыйдар уларыйан, ыпсыыта кыттыбат буолан хаалыаҕа. Аны туран үөһэ таҕыстах аайы быһыыта, муннуга уларыйан иһэр. Ол иһин эргиир аайы саҥаттан кээмэйдээн инники эргиир “хатырыктарынааҕар” атын кээмэйдээх “хатырыктары” быһаҕын. Оччотугар бэйэтэ бэйэтиттэн тахсан, үмүрүйэн-үмүрүйэн, үөһэ кэлэн кириэс төрдүгэр түмүллэр.
Ити истэргэ эрэ кэбэҕэс курдугун иннигэр, оҥоруох диэтэххэ мындыр толкуйу, ураты сатабылы эрэйэр бириинчик үлэ буолара өйдөнөр. Чычымах Таҥаратын дьиэтин кэнниттэн Андрей Иванович биэс таҥара дьиэтин куупалын оҥорбут. Ол иһигэр, Ытык Күөлгэ Дмитриан Попов чосуобунатын, Чөркөөххө уонна Уус Тааттаҕа Таҥара дьиэлэрин куупалларын итиэннэ Дьокуускайдааҕы духуобунай семинария башняларын. Быйыл Дьааҥы улууһун Дулҕалаах нэһилиэгин баһылыга Виктор Стручков сакааһынан онно сөргүтүллэр Таҥара дьиэтин куупалларын оҥорбут.
Биһиги Таатта улууһугар командировкаҕа бара сылдьан, Кулаковскайдарга ыалдьыттаан Андрей Иванович ол икки куупалын дьааҥылар суолу баттаһа бу күннэргэ кэлэн ылалларыгар бэлэмнээн таһырдьа таһааран турарыгар түбэһэн, хаартыскаҕа түһэрдибит.
Хаартыскаҕа:
| 1 . Куупал оҥорор маастар Андрей Кулаковскай. |
| 2. Чычымах Таҥаратын дьиэтэ. |
Рая Сибирякова
